«صادق هدایت» در حد «سلمان رشدی» به ائمه اهانت می‌کرد

«محمدرضا سرشار» با بیان اینکه «کازانتزاکیس» و «کسروی» به پیامبران توهین کرده‌اند، گفت که اهانت «صادق هدایت» به حضرت علی (ع) و پیامبر (ص) هم در حد «سلمان رشدی» است.


به گزارش خبرنگار ادبی فارس، نشست نقد و بررسی کتاب «آنک آن یتیم نظر کرده» نوشته «محمدرضا سرشار» صبح امروز با حضور نویسنده و برخی از کارشناسان در فرهنگسرای قرآن برگزار شد.
کامران شرف‌شاهی مجری این مراسم از سرشار پرسید: برخی در غرب زندگی پیامبران را در قالب رمان نوشتند و هیچ خط قرمزی را لحاظ نکردند؛ مثل رمان «مسیح باز مصلوب» نوشته «نیکوس کازانتزاکیس» که این جریان تا کتاب «آیات شیطانی» ادامه یافت. امروز در برابر این هجمه چه می‌توان کرد؟
محمدرضا سرشار پاسخ داد: غرب از رنسانس به بعد دین را حذف کرد و رابطه انسان و خدا را به یک رابطه خصوصی تقلیل داد؛ مثل همین «کازانتزاکیس» که خدا نبخشدش. دیگران بعد از او هم پیامبران را به استهزا گرفتند؛ مثلا حضرت مسیح را با کروات و شلوار جین در خیابان‌های امروز پاریس نشان دادند.
وی با اشاره به اهانت‌های صریح «کسروی» به مقدسات اظهار داشت: «صادق هدایت» هم این اهانت‌ها را می‌کند؛ با این تفاوت که حرف‌هایش را در لفافه می‌زند. اهاناتی که هدایت به حضرت علی (ع) و پیامبر اسلام (ص) و دیگر پیامبران می‌کند دست کمی از کسروی ندارد و در حد سلمان رشدی است.
قصه‌گوی سال‌های پیش ظهرهای جمعه رادیو درباره کتاب «آنک آن یتم نظرکرده» بیان داشت: اگر در داستان امروز به عوامل درونی شخصیت پرداخته نشود، دیگر داستان نیست و پرداختن به عوامل درونی شخصیت خیلی سخت است.


سرشار ادامه داد: این جزو خوشبختی‌های اسلام است که مورخان صدر اسلام تمام جزئیات پیامبر را ثبت کردند؛ حتی رنگ کفش پیامبر، طرز شانه کردن محاسن ایشان و جزئیات دیگر مشخص است. بیان چنین جزئیاتی در مورد حضرت علی هم وجود دارد، ولی کمتر از پیامبر و هرچه به آخرین امامان نزدیکتر می‌شویم، توصیف این جزئیات کمتر می‌شود.
وی درباره زاویه دید در نگارش این کتاب اذعان کرد: من آمدم یک زاویه دید خاص را بکار ببرم که خودم اسم آن را زاویه دید ترکیبی یا تلفیقی می‌گذارم؛ بدین صورت که داستان از زبان افراد زیادی روایت می‌شود و هر جا که روایت کم است، نویسنده به‌عنوان ملات روایت را در دست می‌گیرد تا روایت‌های دیگر را به هم وصل کند.
سرشار تاکید کرد: ما می‌توانیم آنجاها که تاریخ سکوت کرده وارد شویم و من سعی کردم طوری از این روایت تلفیقی استفاده کنم که خواننده متوجه جهش نشود. با این حال من خودم از تخیل زیاد استفاده کردم، ولی سعی کردم حریم‌ها را نشکنم.
این نویسنده درباره خط قرمزها در مورد شخصیت پردازی ائمه و پیامبران گفت: ما درباره همه تاریخ تقدس نداریم و این تقدس فقط درباره پیامبر وجود دارد. پس درباره دیگر شخصیت‌ها سعی کردم تخیل کنم.
محمدرضا سرشار با اشاره به برنامه رادیویی «قصه راه خورشید» عنوان کرد: چون به این چیزها افتخار می‌کنم خاطره‌ای از مقام معظم رهبری ذکر می‌کنم. ایشان می‌فرمودند: من کسی نیستم که زندگی حضرت رسول(ص) را ندانم، ولی وقتی این برنامه را گوش می‌کردم احساس می‌کردم زندگی حضرت رسول(ص) را دارم می‌بینم.
وی اضافه کرد: کار هنری، کاری می‌کند که آدم ببیند، ولی تاریخ فقط باعث می‌شود آدم بشنود و این دیدن نکته‌ای بود که بسیاری درباره کتاب «آنک آن یتیم نظر کرده» اتفاق نظر داشتند.
سرشار با انتقاد از برخی مسئولان فرهنگی که به اسم اسلام در رأس کارند اظهار داشت: برخی از این مسئولان فرهنگی خیال می‌کنند چادر برای خانم‌ها و ریش برای آقایان بد است. ما اگر ریشمان را سال‌ها قبل می‌تراشیدیم الان در بهترین کشورهای غربی جایگاه داشتیم ولی گناه ما این است که داریم از دین دفاع می‌کنیم و من گاهی برای اینکه بخواهم خودم را بشناسانم باید خودستایی کنم تا آنها بفهمند من چه کسی هستم.
این نویسنده درباره فروش کتابش بیان داشت: «آنک آن یتم نظرکرده» پس از سال‌ها انتشار و کسب جوایز متعدد و تأیید بالاترین مرجع کشور در کل حدود 12 تا 13 هزار تیراژ داشته است و پرسش این است که نویسنده با چه انگیزه‌ای باید بنشیند و وقت بگذارد و بنویسد.
وی با بیان اینکه برای نگارش کتاب درباره «شعب» با «رسول جعفریان» مشورت کرده است، راجع به نثر کتاب گفت: خیلی‌ها گفتند نثر کتاب سخت است، اما نثر اولیه را که کانون پرورش فکری چاپ کرد اگر ببینید خیلی سخت‌‌تر است و خیلی هم تأسف خوردم که مجبور شدم آن را ساده کنم. ولی باید قبول کنیم که قسمتی از فضا‌سازی و آوردن آن حالت باستانی به‌خاطر نثر کتاب است.
وی با ذکر خاطره دیگری از مقام معظم رهبری درباره برنامه رادیویی «قصه راه خورشید» گفت: ایشان می‌فرمودند من آدم سخت‌گیری هستم ولی هر چه به این برنامه گوش دادم نتوانستم که اشکالی از آن بگیرم.
سرشار با انتقاد از وضعیت توزیع کتاب توسط انتشاراتی‌ها اظهار داشت: ناشران هنوز بعد از سی سال پخش و توزیع را یاد نگرفته‌اند؛ نه تلاشی برای تبلیغات و نه تلاشی برای توزیع می‌کنند و حتی مبادله کتاب بین ناشران ما وجود ندارد.
وی خاطرنشان کرد: توزیع کتاب ما نویسندگان مذهبی خیلی بد است و به‌جز انتشارات سوره مهر که در این چند سال خود را بالا کشید ناشران دیگر در این زمینه کم کار هستند و کتاب‌های ما حتی در میدان انقلاب هم به‌سختی پیدا می‌شود.
محمد علی گودینی نویسنده و منتقد ادبیات دفاع مقدس نیز درباره کتاب «آنک آن یتیم نظرکرده» گفت: ما راجع به پیامبر داستان‌هایی شنیده و خوانده بودیم، ولی این کتاب مثل فیلم از مقابل چشمانم عبور کرد و فضاسازی‌های آن به‌خصوص از شهر مکه در ذهنم مانده است.
وی دو گروه مخاطب را برای این کتاب برشمرد و تصریح کرد: گروه اول مخاطبان حرفه‌ای هستند که برداشتی از این کتاب دارند و گروه دوم مخاطبان اهل قرآن و احادیث هستند که برداشت دیگری دارند. گروه دوم وقتی رمان را می‌خوانند آن را می‌بینند ولی برای گروه اول اینطور نیست.
در این جلسه قرار بود محسن هجری، غلامرضا امامی، شیخ نوری، سید محمد سادات اخوی، احسان عباسلو و مهدی کاموس نیز حضور داشته باشند که فقط کاموس درمیان حاضران در سالن دیده می‌شد.
این جلسه با پرسش و پاسخ پایان یافت.